ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Σταυροφορίες ονομάζονται οι πολεμικές επιχειρήσεις των Δυτικοευρωπαίων (11ος-13ος αι.),που εγκαινιάζονται με πρωτοβουλία των πάπων και στόχο την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους Μωαμεθανούς και ειδικότερα από τους Σελτζούκους Τούρκους, και εξελίσσονται σε επιχειρήσεις στις οποίες ατονεί προοδευτικά ο θρησκευτικός σκοπός, ενώ παράλληλα επικρατούν στόχοι κοσμικού χαρακτήρα .Αποτελούν πάντως την πρώτη αντεπίθεση της δυτικής Ευρώπης εναντίον της μουσουλμανικής Ασίας

ΑΙΤΙΑ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ

•          Επιθυμία αναβίωσης της αρχαίας παράδοσης των προσκυνημάτων στους Αγίους Τόπους .Απελευθέρωση Αγ. Τόπων .Περιορισμός τουρκικού φανατισμού. Επιχείρηση ανάκτησης (Reconquista) των χριστιανικών λαών από τους Άραβες.

•          Επιθυμία απ’ τους φτωχότερους να αποκτήσουν λεφτά και άφεση αμαρτιών μέσω της συμμετοχής τους σ’ αυτήν την εκστρατείας που υποστηριζόταν από τους πάπες κ είχε την μορφή ιερού πολέμου και θεωρήθηκε θέλημα Θεού.

•          Ενίσχυση της θέσης του παπισμού έναντι των γερμανών ηγεμόνων.

•          Θέληση της Δυτικής εκκλησίας για εισχώρηση και περιορισμό του Ορθοδόξου πολιτισμού.  

•          Ανάγκη για εξάπλωση του φραγκικού εμπορίου στην Νοτιοανατολική μεσόγειο και στην Ανατολή.

•          Υπερπληθυσμός των δυτικών χωρών που οδήγησαν στην ανάγκη για αποικισμό. 

Αφορμή

Ο Αλέξιος Ά λόγω των πιέσεων και επιδρομών που δεχόταν από τους Σελτζούκους Τούρκους αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από τον πάπα οποίος αντί να στείλει μισθοφόρους έστειλε σταυροφόρους

1η Σταυροφορία (1095-1099)

•          Κήρυξη: Το Νοέμβριο του 1095 ο πάπας Ουρβανός ΄Β μιλώντας στο πλήθος και τελειώνοντας τον λόγο του έκλεισε με το σύνθημα «ο Θεός το θέλει.»

•          1η Φάση: Ανοργάνωτη λαϊκή σταυροφορία αποτελούμενη από φτωχούς και αγρότες οι οποίοι διέσχισαν λεηλατώντας την βυζαντινή επικράτεια αλλά στην Μ Ασία εξοντώθηκαν η αιχμαλωτίσθηκαν από τους Τούρκους.  

•          2η Φάση: Η δεύτερη στρατιά των σταυροφόρων αποτελείται από φεουδάρχες οι οποίοι έχουν την στήριξη από τον Αλέξιο Ά στον ο ποίο υποσχέθηκαν πίστη. Βοηθούμενοι απ’ τον Αλέξιο πέρασαν στην Μ. Ασία και νίκησαν τους Τούρκους στο Δορύλαιο (1097).Τα εδάφη αποδόθηκαν στο Βυζάντιο .Τα Ιεροσόλυμα καταλήφθηκαν με έφοδο τον Ιούλιο 1099 και μετατράπηκαν σε φραγκικό βασίλειο.  

•          2η Σταυροφορία (1147-1149)

•          Αίτια: Διαφύλαξη των νέων φραγκικών ηγεμονιών που βρίσκονταν στην Παλαιστίνη και δέχονταν πιέσεις από τους Τούρκους.

•          Αφορμή: Ανάκτηση Έδεσσας (1140) και ενός μεγάλου μέρους της Αρμενίας από τους Τούρκους.

•          Κήρυξη: Στις 1 Δεκεμβρίου 1145 ο πάπας Ευγένιος εξέδωσε βούλα με την οποία διακήρυττε την έναρξη της 2ης σταυροφορίας στην οποία τον ακολούθησαν ο Γάλλος κυρίαρχος ηγεμόνας Λουδοβίκος ο ΄Ζ και ο Γερμανός ομόλογος του Κορραδός ΄Γ. 

Τέλος 3ης Σταυροφορίας

•          Ο Ριχάρδος κυρίευσε την Κύπρο και την πούλησε στους Ναΐτες ιππότες.

•          Συμφωνία ειρήνης

•          3 χρόνια ανακωχή των εχθροπραξιών

Οι χριστιανοί προσκυνητές μπορούν χωρίς κίνδυνο να επισκέπτονται τα Ιεροσόλυμα

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΡΙΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΩΝ

•          Αναζωπυρώσει μίσους μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων.

•          Αύξηση εχθρότητας μεταξύ Ελλήνων και Λατίνων

•          Όξυνση αντιπαλοτήτων: προσωπικών ανταγωνισμών ηγετών, εθνικών ανταγωνισμών, αντιθέσεων μεταξύ λαϊκών και κληρικών και μεταξύ γηγενών Λατίνων και νέων σταυροφόρων που έφταναν απ την Δύση.

•          Ενίσχυση παρουσίας ιταλικών ναυτικών πόλεων στα λιμάνια της Ανατολής.

•          Ενώ οι πολεμικές επιχειρήσεις επέφεραν οικονομική ανάταση στην Δύση οι ιππότες αποδεκατίζονται ,φτωχαίνουν.

Υποβιβασμός της Δυτικής εκκλησίας λόγω των ηττών των μοναχικών της ταγμάτων και των εκτροπών τους σε λεηλασίες

Η 4η Σταυροφορία

Η Δ' Σταυροφορία ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Πάπα Ινοκέντιου Γ' το 1201, για την κατάληψη των Αγίων Τόπων, που κατείχαν οι Μουσουλμάνοι. Ολοκληρώθηκε στις 12 Απριλίου 1204, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και την προσωρινή κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, χωρίς τη θέληση του Ποντίφικα. ο ενδιαφέρον για μια νέα σταυροφορία ανακίνησε ο πάπας Ινοκέντιος Γ' το 1198. Το σχέδιο προέβλεπε τη συγκέντρωση των Σταυροφόρων στη Βενετία και από εκεί θα κατευθύνονταν στην Αίγυπτο, όπου θα άρχιζαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, με σκοπό την κατάληψη της Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, το Βυζάντιο σπαρασσόταν από εμφύλιες διαμάχες και την καταστροφική πολιτική των τελευταίων Κομνηνών και της δυναστείας των Αγγέλων. Βρισκόταν σε προφανή παρακμή, ενώ είχαν αρχίσει οι αποσχιστικές τάσεις από φιλόδοξους τοπάρχες. Ο λαός στέναζε από τη βαριά φορολογία.  Ο στόλος των Ενετών και Σταυροφόρων έφθασε προ των τειχών της Κωνσταντινούπολης στις 23 Ιουνίου 1203. τις 12 Απριλίου 1204, οι Σταυροφόροι πραγματοποίησαν την τελική τους έφοδο κατά της Κωνσταντινούπολης. Για τρεις μέρες οι «Στρατιώτες του Χριστού» επιδόθηκαν σε παντός είδους βανδαλισμούς και φρικαλεότητες. Δεν δίστασαν να βεβηλώσουν ακόμη και ιερούς χώρους. Όταν ο Πάπας έμαθε για τις βδελυρές πράξεις των Σταυροφόρων εξέφρασε την ντροπή και τον αποτροπιασμό του.

Για τα επόμενα 59 χρόνια ο ελλαδικός χώρος θα ζήσει υπό καθεστώς Φραγκοκρατίας. Η τάξη θα αποκατασταθεί το 1261, με την εκδίωξη των Λατίνων και την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο.
Η Τέταρτη Σταυροφορία, μόνο κατ' όνομα υπήρξε. Σχεδόν κανένας από τους λατίνους μαχητές δεν πάτησε το πόδι του στους Αγίους Τόπους, παρά μόνο διοχέτευσαν όλη τους την ενέργεια στην καταστροφή του Βυζαντίου. Η κληρονομιά που άφησε πίσω της η Τέταρτη Σταυροφορίας είναι η ολοκλήρωση του Σχίσματος μεταξύ Καθολικής Δύσης και Ορθόδοξης Ανατολής και ο τεμαχισμός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σε λατινικά (Πριγκιπάτο της Αχαΐας, Βασίλειο της Θεσσαλονίκης, Βασίλειο των Αθηνών, Βασίλειο του Αιγαίου, Ηγεμονία της Κωνσταντινούπολης) και ελληνικά κρατίδια (Δεσποτάτο της Ηπείρου, Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, Αυτοκρατορία της Νικαίας). Η αποτυχία του να ελέγξει του Σταυροφόρους έγινε μάθημα στον Ινοκέντιο και τους διαδόχους του στην Αγία Έδρα κι έτσι δεν υποστήριξαν αμέσως καμία από τις επόμενες Σταυροφορίες.

Οκτακόσια χρόνια αργότερα, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' εξέφρασε τη λύπη του για τις ωμότητες των Σταυροφόρων, οι οποίοι «εστράφησαν εναντίον των εν Χριστώ αδελφών μας», όπως ανέφερε το 2001 σε επιστολή του προς τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Ανάλογη ήταν και η συγγνώμη του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο Α', κατά τη συνάντησή τους στο Βατικανό το 2004.