ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α'ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. Να χωριστούν οι παρακάτω προτάσεις στα μέρη τους (Ονοματικό μέρος -Ρηματικό μέρος ) σύμφωνα με το παράδειγμα :

Π.χ. Ο σκύλος μου γαυγίζει μπροστά στους ξένους

Ονοματ. Μέρος (Ο.Μ.) = Ο σκύλος μου

Ρηματικό Μέρος (Ρ.Μ.) = γαυγίζει μπροστά στους ξένους

* Σημείωση : Ονοματικό Μέρος λέγεται το κομμάτι της πρότασης που αποτελεί το Υποκείμενο ή το κατηγορούμενο ή το αντικείμενο μιας πρότασης (άρθρο, ουσιαστικό ,επίθετο,αντωνυμία ,μετοχή .Βλέπε και τα μέρη του λόγου από τη γραμματική σου ).

Ρηματικό Μέρος   λέγεται το κομμάτι της πρότασης που αποτελείται από το ρήμα της πρότασης και τους προσδιορισμούς του .

α.Τα παιδιά παίζουν στην παραλία

β.Ο Κυριάκος πέρασε όλες τις εξετάσεις

γ.Ο γιατρός εξέτασε προσεκτικά το πόδι μου

δ.Το αυτοκίνητο έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα

ε.Απόψε θα πάμε στον κινηματογράφο με τους φίλους μου

στ.Οι εργάτες ξεφορτώνουν στο λιμάνι το μεγάλο καράβι.

ζ.Το τρένο στο σταθμό ξεκινά για την Αλεξανδρούπολη

η.Οι φλόγες έκαψαν ολόκληρο το δάσος της περιοχής.

θ.Τα βουνά της Πιερίας είναι σκιερά

ι.Στο δωμάτιο μου μπαίνει το φως του ήλιου από το παράθυρό μου.

ια.Ο άνεμος ξερίζωσε τις τουλίπες του κάμπου.

ιβ. Το δωμάτιο μου είναι ευάερο και ευήλιο .

ιγ. Σήμερα το βράδυ θα επισκεφτούμε τη θεία μου στη Θεσσαλονίκη

2) Τις παρακάτω προτάσεις κρίσεως να τις τροποποιήσετε και να τις μετατρέψετε, ώστε να γίνουν με τη σειρά α) επιφωνηματικές, β) ερωτη­ματικές.

π.χ. Πολλά βιβλία είναι ωφέλιμα για τον άνθρωπο.

α) Πόσο ωφέλιμα είναι πολλά βιβλία για τον άνθρωπο!

β) Είναι πολλά βιβλία ωφέλιμα για τον άνθρωπο;

3)Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις  σύμφωνα με το περιεχόμενό τους ( αποφαντική, ερωτηματική, επιφωνηματική, προστακτική).

-          Το αυτοκίνητο κινείται γρήγορα

-          Διάβασε το μάθημα!

-          Τι όμορφο λουλούδι!

-          Ποια μέρη του κόσμου έχεις επισκεφτεί;

4)Ποια είναι τα απαραίτητα στοιχεία για να είναι δυνατή η επικοινωνία;

5) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις σύμφωνα με μορφή τους και τα συστατικά τους.(απλή, ελλειπτική, επαυξημένη).

-          Τα κυνηγητικά σκυλιά τρέχουν πολύ γρήγορα προς το θήραμα

-          Χιονίζει!

-          Σιωπή!

-           Το πλοίο σαλπάρει.                           

-           Το αυτοκίνητο τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα

-          Το τρένο περνά μέσα από το δάσος της Βαϊμάρης

-          Ακούστηκε ο χτύπος της καμπάνας μέχρι την άλλη πλευρά του λόφου.

-          Θα πάμε για μπάνιο με τις φίλες μου.

Η θάλασσα της Χαλκιδικής είναι από τις ωραιότερες

-          Το έργο αρχίζει στις εννιά.

-          Η πλατεία κάθε βράδυ είναι γεμάτη από κόσμο.

-          Τα ρούχα που φορούσα μικρή δε με χωράνε πια.

-          Στο γραφείο μου υπάρχει η φωτογραφία μου

-          Οι συμμαθητές μου στο σχολείο δε γνωρίζουν γερμανικά.

6.Στις (πρωτότυπες) λέξεις που σας δίνονται να προσθέσετε τις παραγωγικές καταλήξεις που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο και να σχηματίσετε παράγωγες λέξεις (όπου είναι δυνατό):

-          γραφώ βάφω

-          μάγος ορίζω

7.   Να σχηματίσετε παράγωγες λέξεις από τις πρωτότυπες που σας δίνονται στον παρακάτω πίνακα χρησιμοποιώντας τις αντίστοιχες παραγωγικές καταλήξεις:

-          τρόμος

-          άγριος

-          κλαδεύω

-          πείθω

-          κλίνω

-          απολυμαίνω

-          ψέλνω

-          πίστη

-          ξερός

-          αλείβω

-          -αρά

-          -άδα

-          -τηρι

-          -τηριο

-          -ση

-          -ση

-          -της

-          -ευω

-          -αινώ

-          -μα

8.Να βρείτε το ονοματικό και το ρηματικό μέρος των προτάσεων που ακολου­θούν:

-          α. Η ελευθερία είναι το πιο μεγάλο αγαθό,

-          β. Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος,

-          γ. Τα σχήματα λόγου αποτελούν σημαντικό μέσο έκφρασης των σκέψεων και

-          των συναισθημάτων του ανθρώπου.

-          δ. Η ποικιλία στον τρόπο έκφρασης των σκέψεων εξαρτάται από την ξεχω­ριστή ιδιοσυγκρασία κάθε ανθρώπου,

-          ε. Στη γιορτή του αδερφού μου γινόταν μεγάλο πανηγύρι στο σπίτι.

9.α) Να σχηματίσετε σύνθετα με πρώτο συνθετικό τις λέξεις:

-          καρδιά,

-          κέρδος,

-          σταθμός,

-          πόρτα,

-          λάδι,

-          γλυκός,

-          πόλη,

-          φωνή,

-          σκληρός,

-          ψεύτης.

β) Να σχηματίσετε σύνθετα με πρώτο συνθετικό το ευ- ή το δυσ- και δεύτερο συνθετικό τις λέξεις:

-          ανάλογος,

-          πιστός,

-          λόγος,

-          κινητός,

-          αρεστός.

10.α)Γράψτε από δύο σύνθετα με πρώτο συνθετικό μία από τις εξής αρχαίες προθέσεις:

-          εκ(εξ),

-           ανά,

-          παρά,

-          περί,

-          επί.

β)   Να σχηματίσετε σύνθετες με πρώτο συνθετικό τις εξής λέξεις:

-          βραδύς,

-          καλός,

-          ταχύς,

-          μισώ,

-          κλειδί,

-          κεφάλι,

-          άνεμος,

-          όρος,

-          χρήμα,

-          θερμός.

11.   Να βρείτε τα δομικά στοιχεία (θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, κατακλείδα) της παραγράφου που ακολουθεί:

Μια καλύβα Εσκιμώων δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με μια καλύβα Ινδιάνων. Οι τελευταίοι φτιάχνουν την καλύβα τους γύρω από ένα πλαίσιο από κοντάρια. Τα μπήγουν στο χώμα πλάγια, έτσι που να ενώνονται σ' ένα σημείο στην κορυφή, σχηματίζοντας ένα είδος πυραμίδας. Την απόσταση ανάμεσα στα κοντάρια την καλύπτουν με φλούδες ή ψάθες ή και με ακατέργαστες προβιές. Μπαίνουν στην καλύβα τους σηκώνοντας ένα πτερύγιο του εξωτε­ρικού καλύμματος. Οι Εσκιμώοι αντίθετα φτιάχνουν ημιυπόγεια την καλύβα τους. Τη χτίζουν με πέτρες, που τις σκεπάζουν κατόπιν με βρύα. Γεμίζουν έπειτα τις ρωγμές με περισσότερα βρύα και τέλος συσσωρεύουν χιόνι στα πλάγια και πάνω. Για να μπουν στην καλύβα τους, στηρίζονται στα χέρια και στα γόνατα και σέρνονται μέσα σ' ένα μακρύ διάδρομο, που έχουν σκάψει κάτω από το χιόνι. Ούτε η ινδιάνικη καλύβα ούτε η καλύβα των Εσκιμώων φαίνεται να είναι μια κατοικία όπου θα μπορούσε να ζήσει ένας πολιτισμένος άνθρω­πος.

-          (Από το βιβλίο του Ν. Γρηγοριάδη Η'παράγραφος]

-           

12.Να βρείτε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα (αν υπάρχουν) των ρημάτων στις παρακάτω φράσεις:

-          1.  Ο ακροβάτης ξετρέλανε το κοινό με το νούμερο του.

-          2.  Πάνω στο βουνό οι κατασκηνωτές άναψαν φωτιές.

-          3.  Ανεβήκαμε προσεκτικά στο θεόρατο βράχο.

-          4.  Ο ουρανός έπειτα από τη βροχή της νύχτας προμηνούσε ωραία μέρα.

-          5.  Έτρεξα με λαχτάρα και άνοιξα το παράθυρο.

13.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως προς τον αριθμό των όρων τους και να αιτιολογήσετε την απάντηση σας:

-          1.  Οι μαθητές της τάξης μου έβαψαν την αίθουσα.

-          2.  Έρχεται!

-          3.  Οι Έλληνες είναι φιλόξενοι και φιλότιμοι.

-          4.  Ο καιρός χάλασε.

-          5.  Οι συμμαθητές του αδελφού μου είναι ευγενικοί και επιμελείς.

14.Προσθέτοντας ή αφαιρώντας τις κατάλληλες λέξεις να μετατρέψετε τις απλές προτάσεις σε επαυξημένες και αντιστρόφως:

-          1. Ο Αλέκος, ο αδερφός της Μαρίας, είναι σημαιοφόρος του σχολείου μας.

-          2.  Ο δήμαρχος πρόσφερε στους υπαλλήλους δώρα.

-          3.  Ο Γιάννης αγόρασε φέτος ένα ωραίο και ακριβό αυτοκίνητο.

-          4.  Το σχολείο χρειάζεται επισκευή.

15.Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με βάση το περιεχόμενο τους:

-          1.  Κλείσε το παράθυρο.

-          2.  Πόσο σας εκτιμώ!

-          3.  Είναι πλούσιος ο αδερφός σου;

-          4.  Το δωμάτιο είναι μικρό.

16.Να γράψετε το επίθετο πολύς στο κατάλληλο γένος, αριθμό και πτώση.

-          1. Μπορούσε να μελετά και με.......... θόρυβο και με.......... ζέστη και με

-          .......... κρύο.

-          2. Ο καθηγητής μίλησε με .......... συγκίνηση στους μαθητές του.

-          3. Τα οξέα πρέπει να τα χρησιμοποιούμε με.......... προσοχή.

17.Να γράψετε τα ονοματικά σύνολα στην πτώση και στον αριθμό που αναφέρε­ται στην παρένθεση:

-          ο συνεχής θόρυβος (ονομ. πληθυντ.)

-          το επιεικές μέτρο (ονομ. πληθυντ.)

-          η ολοσχερής καταστροφή (γεν. εν.)

-          ο διεθνής κανόνας (αιτιατ. εν.)

-          ο δαιδαλώδης διάδρομος (γεν. πληθυντ.)

18.Στις φράσεις που ακολουθούν να βρείτε: α) ποιοι προσδιορισμοί είναι παρά­θεση και ποιοι επεξήγηση, β) ποια ουσιαστικά προσδιορίζουν.

-          1. Να σου συστήσω την αδερφή της Μαρίας, της γειτόνισσας μας.

-          2. Λάμπρο, για δώσ' μας τ' άρματα, το τουφέκι και το σπαθί σου.

-          3. Κατέστρεψε την υγεία του με τις καταχρήσεις, τα ξενύχτια και το ποτό.

-          4. Ο κ. Παπαδόπουλος, ο καθηγητής των μαθηματικών, αρρώστησε βαριά.

-          5. Η θεά της σοφίας, η Αθηνά, έδωσε το όνομα της στην αρχαία Αθήνα.