Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2015

Ζωρζ Σαρή: « Και πάλι σχολείο...»

     

       Βιογραφικά στοιχεία:
Πραγματικό όνομα:  Γεωργία Σαρηβαξεβάνη - Καρακώστα
Γέννηση :23 Μαΐου 1925 ,Αθήνα.
Θάνατος : 9 Ιουνίου 2012(87 ετών), Αθήνα
Είδος Τέχνης :Συγγραφέας, ηθοποιός
 Βραβεύσεις: Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για το μυθιστόρημα Νινέτ (1994)
Έχει γράψει είκοσι μυθιστορήματα, μία νουβέλα, τέσσερα θεατρικά παιδικά έργα και εννιά βιβλία για μικρά παιδιά.
Έργα της: Όταν ο ήλιος, Κόκκινη κλωστή δεμένη, Τα γενέθλια ,Οι νικητές, Τα χέγια ,Ο Θησαυρός της Βαγίας , το Ψέμα, Κρίμα κι άδικο, Ζουμ ,Μια αγάπη για δύο ,O χορός της ζωής,O Κύριός μου ,Η Μαρία και το αδέσποτο, Τα στενά παπούτσια ,Το παραραράδιασμα


Το κείμενο  μας
Πρόκειται για απόσπασμα από το  μυθιστόρημα* Ε.Π. (« Ενωμένες Πάντα»). Είναι αυτοβιογραφικό έργο και αναφέρεται στη σχέση της Σαρή με την επίσης γνωστή συγγραφέα Άλκη Ζέη. Το μυθιστόρημα αυτό διαδραματίζεται λίγο πριν το Β’  παγκόσμιο πόλεμο σε μια σχολή θήλεων. Αναφέρεται σε μια ιδιωτική σχολή, όπου φοιτούν έφηβες κοπέλες γεμάτες ζωντάνια. Παίζουν , γελάνε, κάνουν σκανταλιές, γνωρίζουν ανθρώπους, συνάπτουν γερές φιλίες οι οποίες δοκιμάζονται καθημερινά. Μέσα σε αυτό το σχολείο φοιτούν εσώκλειστες, αλλά και κορίτσια που πηγαινοέρχονται από τα σπίτια τους. Υπάρχουν καλοί, αστείοι και αγαπημένοι καθηγητές, αλλά και αυστηροί, παράλογοι και οπισθοδρομικοί, όπως είναι και η Διευθύντρια της σχολής…
*Χαρακτηριστικά μυθιστορήματος εφηβικής ηλικίας
-         έχει ήρωες αγόρια ή κορίτσια στην εφηβεία
-         χαίρονται τη ζωή και την ξενοιασιά της ηλικίας τους
-         πρώτα ερωτικά σκιρτήματα
-         απομάκρυνση από παιδική αθωότητα
-         έναρξη ωρίμανσης
-         πρώτες απογοητεύσεις και δυσκολίες της ζωής
(εντοπίστε αυτά τα χαρακτηριστικά στο απόσπασμα)


ΚΥΡΙΟ ΜΗΝΥΜΑ: Τα εφηβικά χρόνια είναι ανέμελα. Ανάμεσα στους μαθητές αναπτύσσονται φιλίες. Η εικόνα είναι οικεία και δεν παρουσιάζει διαφορές από τη σύγχρονη εικόνα των μαθητών σε ανάλογες περιστάσεις. Χαρούμενη ατμόσφαιρα, αγάπη και φιλία μεταξύ των κοριτσιών, συμπάθεια προς την καλή καθηγήτρια. Η σχολική ζωή βέβαια διέπεται από πιο αυστηρούς κανόνες σε σχέση με σήμερα.( Κάντε σύγκριση )


Θεματικά κέντρα:
·         Η επιστροφή στο σχολείο μετά τις καλοκαιρινές διακοπές
·         Χαρακτήρες κοριτσιών, φιλίες, εφηβικές ανησυχίες
·         Κοινωνίες συνθήκες, παιδαγωγικές αντιλήψεις


Περιεχόμενο: το απόσπασμα είναι κοινωνικό αφού δείχνει τις σχέσεις των κοριτσιών μεταξύ τους και με τους καθηγητές τους (Διευθύντρια, Δασκάλα)


Τόπος: Αθήνα, σχολείο Θηλέων.


Χρόνος : απροσδιόριστος.  Μπορούμε να εντάξουμε το απόσπασμα σε ένα γενικότερο χρονικό πλαίσιο, δηλαδή την δεκαετία του 40, όταν η συγγραφέας πήγαινε σχολείο. Πιο συγκεκριμένα  το μυθιστόρημα τοποθετείται χρονικά το 1936-1937( 4 Αυγούστου 1936, δικτατορία του Μεταξά ).


Αφήγηση: τριτοπρόσωπη, χρονολογική, γραμμική ( τα γεγονότα αναφέρονται με τη χρονολογική σειρά που διεξάγονται. Υπάρχουν όμως και αναδρομικές αφηγήσεις  π.χ  το πρόσφατο καλοκαίρι,η ανάμνηση από την Αίγινα, η αναφορά στο περιστατικό της αντιγραφής.


Αφηγηματικοί τρόποι:
Διάλογος  που κυριαρχεί και δίνει στο απόσπασμα ζωντάνια, ποικιλία, παραστατικότητα, θεατρικότητα , προσφέρεται για δραματοποίηση). Ο διάλογος επιτρέπει επίσης να διαφανούν οι διαφορές στην κοινωνική θέση και στις αντιλήψεις των κοριτσιών καθώς και η παιδαγωγική μέθοδος της καθηγήτριας.
Αφήγηση που καταλαμβάνει μικρό μέρος του αποσπάσματος.
Περιγραφή που είναι σύντομη και ωραία.


Αφηγητής:  αμέτοχος στην ιστορία (ετεροδιηγητικός). Παντογνώστης: γνωρίζει γεγονότα, τις σκέψεις  και τα βαθύτερα συναισθήματα των προσώπων.  Η αφήγηση γίνεται σε γ' πρόσωπο από έναν μη δραματοποιημένο αφηγητή. Έχουμε αφήγηση χωρίς εστίαση( μηδενική εστίαση). Η μόνη παρεμβολή παρουσιάζεται   όταν η Ζωρζ αποχαιρετά νοερά την αγαπημένη της  φίλη :  ‘’Αντίο Ποζελάκι….’’   


Γλώσσα :είναι απλή δημοτική, καθημερινή. Χρήση ελάχιστης καθαρεύουσας (Πού ;) Ο λόγος είναι απλός και εκφραστικός και το ύφος απλό, φιλικό, παιδικό, ζωηρό και φυσικό και αποδίδει με επιτυχία το στιλ ομιλίας των νεαρών κοριτσιών.


Ύφος: Απλό, ζωηρό, παραστατικό, χιουμοριστικό και στο τέλος λυρικό.


Σχήματα λόγου : χρησιμοποιούνται κυρίως μεταφορές, παρομοιώσεις, επαναλήψεις, ασύνδετο σχήμα και ωραίες εικόνες προσώπων και τοπίων.
Προσωποποιήσεις: Η τάξη γιορτάζει τη χαρά της πρώτης μέρας  
Μεταφορές: Μάτια λαμπερά γεμάτα θάλασσες και βουνά, γεμάτα παιχνίδια, γεμάτα τρέλες, να προλάβουμε τη θάλασσα λάδι, Κι ήταν η πρώτη μέρα στο σχολείο πανηγύρι, Στην αυλή μεγάλες και μικρές μαθήτριες έκοβαν βόλτες.
Παρομοιώσεις:  Όταν σαν θεά Αθηνά κατέβαινε το λοφάκι
Ασύνδετο σχήμα: Αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνές, Η Πόπη στο Λουτράκι, η Τίλδα στη Γλυφάδα, Θα τα έγραφε όλα, για την καφασωτή παράγκα …από τον ψηλό βράχο»
Επαναλήψεις: ήταν όμορφη, πιο όμορφη από πέρσι, Πιστεύω
πως φέτος θα πούμε πολλά, πιο πολλά από πέρσι.
Εικόνες: -Ε, και να βλέπατε τον πύργο των παππούδων μου!…με είκοσι τέσσερις λαμπτήρεςΑδύνατη, μικροκαμωμένη…Ομορφούλα
Υπερβολή: «έγινε χαλασμός από τα πολλά χειροκροτήματα»
Αντίθεση: «μεγάλες και μικρές μαθήτριες»


Ενότητες
1η ενότητα, §1-8 Η τάξη γιορτάζει…στο σχολείο πανηγύρι: Η επιστροφή στο σχολείο, η χαρά για το ξανασμίξιμο και οι καλοκαιρινές εντυπώσεις.
2η ενότητα, §9-11 Όταν μπήκε στην τάξη …είχε διαλέξει Το θέμα!: Το σχολικό πρόγραμμα ξεκινά και δίνεται το θέμα της πρώτης έκθεσης.
3η ενότητα, §12-13 Πριν ακόμη χτυπήσει…που φτερούγιζαν γύρω τους: Η Ζωρζ σκέφτεται πώς θα περιγράψει όλα όσα έζησε το καλοκαίρι.


Τα πρόσωπα
Οι μαθήτριες της τάξης: ανήκουν στην εύπορη κοινωνική τάξη (όλες πήγαν  διακοπές το καλοκαίρι σε ακριβά θέρετρα και ξενοδοχεία, φοιτούν εκείνη τη δύσκολη εποχή εσωτερικές σε ιδιωτικό σχολείο). Είναι όλες μία παρέα, παρόλο που διαφέρουν οι συνθήκες της ζωής της καθεμιάς. Είναι αυθόρμητες, γεμάτες ενθουσιασμό , εκδηλώνουν τις φιλικές τους διαθέσεις μέσα στην εορταστική ατμόσφαιρα της επιστροφής στο σχολείο, υποδέχονται φιλικά τη νέα συμμαθήτριά τους. Οι σχέσεις μεταξύ τους είναι στενές και κυριαρχούν  η χαρά, το κέφι, η συγκίνηση, η ανεμελιά, η νοσταλγία και η αισιοδοξία. Τη χαρούμενη αυτή διάθεση την εκδηλώνουν με:  αγκαλιές, φιλιά, γέλια, φωνές, χειροκροτήματα, ανταλλαγή καλοκαιρινών αναμνήσεων, εμπειριών, μυστικών. Νιώθουν όμως και στενοχώρια για τις συμμαθήτριες που δε θα είναι φέτος μαζί τους στο σχολείο. Τα κορίτσια είναι δεμένα μεταξύ τους αν και δεν λείπουν κάποιες ανταγωνιστικές ή τυπικές και αδιάφορες σχέσεις που ίσως κρύβουν κάποια αντιπάθεια. Δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό στην διευθύντριά τους την Κυρία Ερασμία αλλά τα αισθήματά τους προς αυτήν είναι άχρωμα και άτονα. Υποδέχονται όμως με ενθουσιασμό την αγαπημένη καθηγήτριά τους. Μεταξύ της τελευταίας και των μαθητριών έχει αναπτυχθεί μία ιδιαίτερη οικειότητα και αγάπη.
 Στις συζητήσεις των μαθητριών και στην αφήγηση μπορούμε να εντοπίσουμε κάποια κοινωνικά θέματα που αφορούν το θεσμό της οικογένειας. Υπήρχαν και τότε:
-         διαλυμένες οικογένειες (Αθηνούλα)
-         φτωχιές, πολύτεκνες οικογένειες που συχνά αναγκάζονται να δώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία (Μίνα)
-         κάποια παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο για να εργαστούν (Ποζέλι)
(η φοίτηση στο Γυμνάσιο δεν ήταν τότε υποχρεωτική)


Η Ζωρζ Σαρή:  Είναι το βασικό πρόσωπο του μυθιστορήματος. Αποχαιρετά με συγκίνηση μια φίλη, το Ποζελάκι. Αρχίζει να μιλά με ενθουσιασμό για παλαιότερες διακοπές της στη Βαγία. Παρουσιάζεται αυθόρμητη, ξέγνοιαστη, ομιλητική και διαθέτει ζωηρή φαντασία. Θέλει να γράψει την καλύτερη έκθεση , όταν η καθηγήτριά τους τούς αναθέτει να γράψουν την πρώτη έκθεση. Αισθάνεται ακόμα τύψεις για την αντιγραφή που έκανε την προηγούμενη χρονιά. Παρουσιάζεται ρομαντική, αγαπά τη θάλασσα, είναι τίμια και ειλικρινής.
Άλλες μαθήτριες:
Λίλη: είναι  υπεροπτική, εγωίστρια και ψυχρή.
Κική:  φαντασμένη και επιδειξιομανής.
 Άλμπα: εσωστρεφής, λιγομίλητη,  ντροπαλή.


Η καθηγήτρια:  Η δεσποινίς Κλάρα εμφανίζεται προσιτή, απλή ,φιλική και αγαπητή στις μαθήτριες. Μιλάει με οικειότητα στα κορίτσια γι’αυτό είναι αξιαγάπητη. Αυτή η διαπροσωπική σχέση με τις μαθήτριές της είναι προχωρημένη  για εκείνη την εποχή της αυστηρότητας . Είναι αφοσιωμένη στη δουλειά της και υπεύθυνη , θέτει στόχους και προγραμματίζει από την αρχή της χρονιάς το μάθημά της αφού από την πρώτη κιόλας ώρα αναθέτει εργασία στις μαθήτριες.  Έχει απαιτήσεις από τις μαθήτριές της. Πρόκειται για μία χαρισματική εκπαιδευτικό.  Είναι ευγενική καθώς καλωσορίζει τη νέα μαθήτρια.


Η κυρία Ερασμία Δελαπόρτα (η διευθύντρια): Φαίνεται τυπική, απρόσωπη, με αυστηρή συμπεριφορά. Δείχνει ψυχρή, ηθελημένα απόμακρη για να προκαλεί σεβασμό αλλά και φόβο  και έχει υιοθετήσει συντηρητική συμπεριφορά. Είναι λακωνική καθώς περιορίζεται σε σύντομες ανακοινώσεις.


ΕΡΓΑΣΙΕΣ:  1) Συγκρίνετε τις εμπειρίες αγοριών και κοριτσιών εκείνης της εποχής με τις δικές σας. Βρείτε και φωτογραφικό υλικό.
2) Περιγράψτε τη διάθεσή σας και τα συναισθήματά σας την πρώτη μέρα της επιστροφής σας στο σχολείο.
3) Ποιος αφηγηματικός τρόπος κυριαρχεί στο απόσπασμα και πώς επιδρά στον αναγνώστη αυτή η επιλογή;



                                           
Και προσωπικές σημειώσεις...