ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ (δομή παραγράφου, τρόποι ανάπτυξης παραγράφου, σύνδεση προτάσεων)

 ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Βρείτε με ποιον ή ποιους τρόπους έχουν αναπτυχθεί οι επόμενες παράγραφοι : (ορισμός, διαίρεση, παραδείγματα, σύγκριση – αντίθεση, αιτιολόγηση, συνδυασμός τρόπων) :

1. Ολο και περισσότερα μας υπενθυμίζουν ότι το καλοκαίρι τελείωσε και οι συνήθεις ρυθμοί ξαναγυρνούν. Οι παραθεριστές επέστρεψαν, οι δρόμοι έχουν αρχίσει να μποτιλιάρουν και οι οδηγοί ξέχασαν πολύ σύντομα τους χαλαρούς ρυθμούς των διακοπών, τα σχολεία αρχίζουν (με προβλήματα), τα πανεπιστήμια καταλαμβάνονται, και ξανακλείνουν (συνήθης ρυθμός είναι κι αυτός), τα δελτία απεργιών και πορειών  πυκνώνουν...

Ό. Σελλά, Μικρές ανατροπές - Καθημερινή

2. Η βιβλιοθήκη του πατέρα μου υπήρξε το κορυφαίο γεγονός της ζωής μου. Εκεί μου αποκαλύφθηκε, μέσα από τη φωνή του πατέρα μου, αυτότο μυστηριώδες πράγμα, η ποίηση, οι χάρτες και οι εικόνες, για μένα πιο πολύτιμες τότε από τις τυπωμένες λέξεις. Εκεί ανακάλυψα τους Γκριμ, το Λιούις Κάρολ, τις ατελείωτες στην κυριολεξία Χίλιες και μια νύχτες.

Χόρχε Λουίς Μπόρχες , Η μνήμη της ανθρωπότητας

3. Με τον όρο « θρύλος » εννοούμε τη μυθική διήγησηγια κάποιο εκπληκτικό  πρόσωπο, πράγμα ή γεγονός που συγκινεί όλο το λαό και αποτελεί αστείρευτη πηγή  έμπνευσης τόσο στη δημοτική μούσα, όσο και στη λόγια ποίηση. Ο θρύλος διαφέρει  από το παραμύθι που βρίσκεται στα όρια του απίθανου, καθώς και από την απλή παράδοση που είναι σύντομη και απλοϊκή αφήγηση και στερείται της ελκυστικότητας και του θαυμαστού στοιχείου του θρύλου. Στη λογοτεχνία η σύνθεση μεγάλων έργων στηρίχτηκε πολλές φορές σ’ ένα θρύλο, όπως , για παράδειγμα, ο Φάουστ του Γκαίτε, ή η Φλογέρα του βασιλιά του Παλαμά .

Γ. Μαρκαντωνάτου, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων

4 .Από ευρεία έρευνα που έγινε σε επτά ευρωπαϊκά κράτη για την εργασία του άνδρα και της γυναίκας μέσα και έξω από το σπίτι (πληρωμένη και μη πληρωμένη εργασία)  διαπιστώνεται ότι οι παραδοσιακοί ρόλοι παραμένουν ισχυροί. Οι άνδρες συνεχίζουν  να είναι οι «κουβαλητές» του σπιτιού που αφιερώνουνλίγο χρόνο στην ανατροφή των παιδιών τους και ελάχιστο στο νοικοκυριό. Οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση και συντήρηση της οικογενειακής εστίας και των μελών της.

Μ. Δεληθανάση, Καθημερινή

5. ...Σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το Δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί λοιπόν ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής «τεχνικής».

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2004 – Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

6. Μια καλύβα Εσκιμώων δεν έχει καμιά απολύτως ομοιότητα με μια καλύβα Ινδιάνων. Οι τελευταίοι φτιάχνουν την καλύβα τους γύρω από ένα πλαίσιο από κοντάρια .Τα μπήγουν στο χώμα πλάγια, έτσι ώστε να ενώνονται σ’ ένα σημείο στην κορυφή, σχηματίζοντας ένα είδος πυραμίδας, και καλύπτουν την απόσταση ανάμεσα στα κοντάρια με φλούδες, ψάθες ή ακατέργαστες προβιές.Μπαίνουν στην καλύβα τους σηκώνοντας ένα πτερύγιο του εξωτερικού καλύμματος. Οι Εσκιμώοι, αντίθετα, φτιάχνουν ημιυπόγεια την καλύβα τους. Τη χτίζουν μεπέτρες που τις σκεπάζουν κατόπιν με βρύα . Γεμίζουν έπειτα τις ρωγμές με περισσότερα βρύα και τέλος συσσωρεύουν χιόνι στα πλάγια κι επάνω. Για να μπουνστην καλύβα τους, στηρίζονται στα χέρια και στα γόνατα και σέρνονται μέσα σ’ ένανμακρύ διάδρομο που έχουν σκάψει κάτω από το χιόνι . Ούτε η ινδιάνικη καλύβα ούτε η καλύβα των Εσκιμώων φαίνεται να είναι μια κατοικία όπου θα μπορούσε ναζήσει ένας πολιτισμένος άνθρωπος.

Ν . Γρηγοριάδη, Το δημιουργικό γράψιμο , Η Παράγραφος

7 . Η τέχνη του να χειρίζεται κανείς τη γλώσσα και για να πείθει ή να εντυπωσιάζει τους άλλους ονομάζεται ρητορική. Στην αρχαία Ελλάδα αναπτύχθηκαν 3 είδη ρητορικών λόγων : οι δικανικοί που εκφωνούνταν στα δικαστήρια, οι συμβουλευτικοί που εκφωνούνταν στην εκκλησία του δήμου και οι επιδεικτικοί που εκφωνούνταν σε διάφορες εκδηλώσεις : γιορτές, κηδείες κ.λ.π. Περίφημα θεωρητικά έργα για τη ρητορική τέχνη που σώθηκαν από την αρχαιότητα είναιη Ρητορική του Αριστοτέλη το De Optimo του Κικέρωνα , Περί Ύψους του Λογγίνου κ.α.

Γ. Μαρκαντωνάτου, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων

8. Η ιδέα της τόνωσης της απόδοσης του ανθρώπινου σώματος με διάφορες ουσίες είναι τόσο αρχαία όσο και η ίδια η ανθρωπότητα. Οι Ίνκας μασούσαν φύλλα κόκας για να ενισχυθούν πριν από κάποιες βαριές εργασίες. Οι Βορειοευρωπαίοι πολεμιστές έτρωγαν μανιτάρια πριν πάνε στη μάχη για να αντιμετωπίσουν τον αναπόφευκτο πόνο. Οι αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότηταςντοπάρονταν με διάφορες φυσικές ουσίες ώστε να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Έπρεπε να φτάσουμε στα 1950 για να καταδικαστούν οι πρακτικές αυτές.

The Economist, Το ντόπινγκ από τους Ίνκας μέχρι το Λονδίνο

ΕΡΓΑΣΙΑ 1

Στην περίοδο που ακολουθεί να χωρίσετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες προτάσεις και να επισημάνετε τους τρόπους σύνδεσης :

Με μεγάλη καθυστέρηση δοκίμασα να αποκτήσω κινητό τηλέφωνο,νιώθοντας στο μεταξύ φριχτά αναχρονιστική, φριχτά μόνη .Αποφάσισα ότι ηαγωνία για την κόρη μου ήταν αρκετά σοβαρός λόγος για τέτοιου είδους καινοτομίες κοινωνικής συμπεριφοράς – αν και οι λόγοι που σπρώχνουν τον καθένα μας να αγοράσει συσκευή κινητής τηλεφωνίας είναι καθαρά

υποκειμενικοί τελικά .

Γνωστός επιχειρηματίας μού έλεγε ότι απέκτησε κινητό , επειδή δεν ήθελε να τον βλέπουν  οι υπάλληλοί του να περιμένει στην ουρά στα καρτοτηλέφωνα και να νομίζουν ότι έπεσε έξω η επιχείρηση, αφού το αφεντικό δεν διαθέτει κινητό .Πράγμα που σημαίνει ότι το κινητό τηλέφωνο είναι το υπ’ αριθμόν ένα εξάρτημα της καθημερινής ζωής που δηλώνει ότι όλα πάνε καλά, ότι δεν είσαι αλλόκοτος, δεν βρίσκεσαι στα όρια της φτώχειας και δεν ανήκεις στην εποχή των σπηλαίων .

Α. Μιχαλοπούλου : αντιεπικοινωνιακά (απόσπασμα – εφημ. Καθημερινή)

ΕΡΓΑΣΙΑ 2

Στο επόμενο κείμενο υπάρχουν προβλήματα, καθώς λείπουν οι κατάλληλες συνδετικές λέξεις ή φράσεις. Να τις προσθέσετε ξαναγράφοντας το κείμενο από την αρχή και προσπαθώντας όσο μπορείτε περισσότερο να δημιουργήσετε υποταγμένο λόγο :

Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο αποφασίσαμε με την παρέα των φίλων μας να δούμε την ταινία«Στη Ρώμη με αγάπη » .Είναι η νέα σκηνοθετική δουλειά του ταλαντούχου Γούντι Άλλεν.Πρωταγωνιστούν, εκτός από τον ίδιο, μια πλειάδα γνωστών ηθοποιών. Είναι ο Τζέσε Άιζενμπεργκ,ο Ρομπέρτο Μπενίνι, η Πενέλοπε Κρουζ και άλλοι.Ένα ατυχές γεγονός ματαίωσε την αρχική μας πρόθεση.Φτάσαμε στο ταμείο του κινηματογράφου.Υπήρχε μια τεράστια ουρά. Περιμέναμε υπομονετικά .Ξαφνικά δύο από τους φίλους μας ένιωσαν

πόνο στο στομάχι. Είχαν προηγουμένως καταναλώσει γιαούρτι παγωτό. Επέμεναν να δούμε τηνταινία. Οι υπόλοιποι διαφωνούσαμε. Πλησιάζαμε στο ταμείο. Ο πόνος γινόταν εντονότερος καιτελικά ανυπόφορος. Δεν τους εγκαταλείψαμε, εννοείται. Φύγαμε όλοι για το πλησιέστερο νοσοκομείο. Ήταν φανερό. Είχαν υποστεί τροφική δηλητηρίαση .

ΕΡΓΑΣΙΑ 3

Συμπληρώστε τα κενά με τους ζητούμενους τρόπους σύνδεσης :

Α.)Μείνε μαζί μας, ............................. κάθισε ήσυχα ( παράταξη)

Β.) Φοβάται ........................ χάσει τη δουλειά του (υπόταξη).............. αναγκαστεί (παράταξη) ............καταφύγει στη φροντίδα της Πρόνοιας (υπόταξη) .

Γ. ) Αποφάσισα.......................................................................................................................... ( υπόταξη).

Δ.) Ήθελε τόσο πολύ αυτό το ταξίδι , ..........................................

....................................................... (υπόταξη).

Ε. ) Κέρδισε το στοίχημα...................................................................................................................................

(παράταξη)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

 1.Να βρείτε με ποιο τρόπο συνδέονται οι προτάσεις στις παρακάτω περιόδους    (παρατακτική ή υποτακτική σύνδεση, ασύνδετο σχήμα) :

α.Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούγεται καθόλου.

 β.Έλα εδώ, διάβασέ μου αυτό το χαρτί, δε βλέπω καλά.                              

 γ.Του τηλεφώνησα χτες το βράδυ, αλλά δεν απάντησε.                   

 δ.Ξύπνησε νωρίς, πλύθηκε, ντύθηκε, έφαγε πρωινό.

 ε.Έμαθα πως έφυγε βιαστικά, για να προλάβει την πτήση.

 στ.Προσπάθησε πολύ, ωστόσο δεν τα κατάφερε. 

2.Να συνδέσετε παρατακτικά ή υποτακτικά τις προτάσεις που σας δίνονται σημειώνοντας δίπλα το είδος της σύνδεσης.

 α.Του ζήτησα …… είναι ειλικρινής μαζί μου.

β.Ισχυρίζεται ……… είναι αθώος.

γ.Θα το μετανιώσεις μια μέρα, ……… θα είναι αργά.

δ.Πολλοί άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι, ……… είναι πλούσιοι.

ε.Ήταν τόσο απογοητευμένη, ……… εγκατέλειψε κάθε προσπάθεια.

στ.Δεν ξέρω ……… πότε θα ’ρθει ……… πόσο θα μείνει. 

3.Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις ακολουθώντας το είδος της σύνδεσης που σας ζητείται κάθε φορά.

α.Δεν είχε διαβάσει καλά ……………………………………………………………… (παρατακτική).

 β.Του ανακοίνωσαν ……………………………………………………………………………(υποτακτική). γ.Πήγαμε στη Σαντορίνη   ………………………………………………………………(παρατακτική).

δ.Θα ήθελα ………………………………………………………………………………………   (υποτακτική). ε.Γνωριζόμαστε από παλιά …………………………………………………………… (παρατακτική).

στ.Έκανε χρόνια οικονομίες …………………………………………………………… (υποτακτική). 

4.Τι είδους προτάσεις, κύριες ή δευτερεύουσες, συνδέουν οι υπογραμμισμένοι σύνδεσμοι; Τι είδους είναι οι σύνδεσμοι αυτοί;

α.Απέκτησε πολλά χρήματα στη ζωή του, όμως δεν άλλαξε ο χαρακτήρας του.

β.Είχε την εντύπωση ότι κανείς δεν τον συμπαθούσε και ότι όλοι τον απέφευγαν σκόπιμα. γ.Ήμουν τόσο θυμωμένη μαζί της, ώστε έφυγα, για να μη μαλώσουμε.

δ.Ο διάλογος όχι μόνο καταπολεμά την πλάνη, αλλά και αφυπνίζει το πνεύμα.

 ε.Όταν συναντηθήκαμε πρώτη φορά, μπόρεσα να καταλάβω κι εγώ γιατί  όλοι τον θαύμαζαν.

 στ.Θα πάμε σινεμά τελικά ή θα κάτσουμε σπίτι;

ΠΗΓΗ: http://4gym-irakl.ira.sch.gr

                                       ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΟΜΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

     Σε κάθε παράγραφο συναντούμε:

1. Τη θεματική πρόταση: εκφράζει το θέμα της παραγράφου.

2. Τις προτάσεις στήριξης: επεξηγούν  και αναπτύσσουν τη θεματική πρόταση.

3. Την πρόταση κατακλείδα: ολοκληρώνει τη μορφή της παραγράφου.

Α)  Στις παρακάτω παραγράφους υπογράμμισε τη θεματική πρόταση και την κατακλείδα. Διάβασε τις προτάσεις στήριξης και μετά γράψε δικές σου προτάσεις για να αναπτύξεις τη θεματική πρόταση.

·             Τα Τέμπη είναι μαγευτικός τόπος. Από το ένα μέρος είναι τα τοιχώματα του Ολύμπου: άγρια , κάθετα, πετρώδη. Απ’ το άλλο τα τοιχώματα της  Όσσας. Ανάμεσα τους , ψηλά μια κορδέλα νερού ο Πηνειός......Τούτη η μαγεία σε συναρπάζει.

·                 Το δάσος ήταν πανέμορφο. Τα θεόρατα δέντρα υψωνόταν πάνω από τα κεφάλια μας, ενώ τα πολύχρωμα λουλούδια μπλεκόταν στα βήματα μας. Τα πουλιά τιτίβιζαν χαρούμενα , για να μας καλημερίσουν και το άρωμα των λουλουδιών μας μεθούσε. Ήταν πράγματι ένας παράδεισος.

                            ΑΝΑΠΤΥΞΗ  ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

     Η ανάπτυξη μιας παραγράφου εξαρτάται από τη θεματική της πρόταση.

Πρέπει να εξετάσεις τη θεματική πρόταση και μετά να αποφασίσεις αν πρέπει να αναπτυχθεί με: παραδείγματα , με λεπτομέρειες , με σύγκριση και αντίθεση , με αίτια και αποτελέσματα.

    

     ΕΙΔΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

     Ο καλύτερος τρόπος για να αναπτύξετε μια παράγραφο είναι να γράψετε λεπτομέρειες που περιγράφουν , πληροφορούν, εξηγούν τη θεματική πρόταση. ΣΚΟΠΟΣ μας να την καταλάβει καλύτερα ο αναγνώστης.

      ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Έχομε τη θεματική πρόταση:

      

 Β)    Η κατάσταση μέσα στην κουζίνα έδειχνε πως η μητέρα είχε φύγει βιαστικά από το σπίτι.

       Παρατηρούμε ότι πρέπει να αναπτύξομε τις λέξεις: κατάσταση, μητέρα, βιαστικά. Σκεφτόμαστε ποια πράγματα πρέπει να περιγράψω και πώς για να δείξω ότι η μητέρα έφυγε βιαστικά. Κάνω ένα κατάλογο.

1.    Πιάτα σε μια κατσαρόλα γεμάτη σαπουνόνερο μέσα στο νεροχύτη.

2.    Άλλα πιάτα και ποτήρια πλυμένα , όχι όμως σκουπισμένα , πάνω στο μάρμαρο, πλάι στο νεροχύτη.

3.    Χύτρα γεμάτη με νερό που έβραζε πάνω στο αναμμένο μάτι της κουζίνας.

4.    Ποδιά ριγμένη στην πλάτη της καρέκλας.

5.    Βρεγμένες πετσέτες πιάτων πάνω στο τραπέζι.

      Αν περιγράψεις όλα αυτά , έχεις δώσει μια πλήρη εικόνα της βιαστικής αναχώρησης της μητέρας. ΠΡΟΣΟΧΗ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ.

Γ)Άσκηση: Στις παρακάτω φράσεις υπάρχουν οι ειδικές λεπτομέρειες και η θεματική πρόταση μιας παραγράφου. Βρες τη θεματική πρόταση, γράψε την.

·      Οι γεωργοί της περιοχής μάζεψαν τα αυγά των ακρίδων και τα κατέστρεψαν.

·      Τσάκισαν και εξολόθρεψαν με τα φτυάρια τους τις ακρίδες που μόλις είχαν εκκολαφθεί.

·      Έσκαψαν χαντάκια για να παγιδέψουν τις μικρές ακρίδες.

·      Οι γεωργοί της περιοχής προσπαθούσαν με κάθε μέσο να εξουδετερώσουν τις ακρίδες που είχαν καταντήσει πραγματική μάστιγα για τον τόπο.

·      Οι γεωργοί χρησιμοποιούσαν ειδικά μηχανήματα , που μπορούσαν να συνθλίψουν τις ακρίδες ή να τις δηλητηριάσουν ή να τις κάψουν.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

·      Καλοπέραση κατά τη γνώμη μου είναι να κοιμάσαι ως αργά την Κυριακή το πρωί.

·      Όποτε μου προτείνουν οι φίλοι μου για ένα περίπατο με τα πόδια ή με ποδήλατο, πάντα θα βρίσκω μια δικαιολογία να αρνηθώ.

·      Αν υπάρχει κάποιος γρήγορος και εύκολος τρόπος να τελειώσω τα διαβάσματά μου, είναι σίγουρο πως θα τον βρω αμέσως.

·      Θα προτιμούσα πιο πολύ να βλέπω τους άλλους να γυμνάζονται παρά να συμμετέχω και εγώ στη γυμναστική.

·      Προτιμώ να πηγαίνω στον κινηματογράφο παρά να διαβάζω ένα βιβλίο, γιατί το διάβασμα απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια.

·      Δεν θέλω να το παραδεχτώ, αλλά σίγουρα είμαι ένας κλασικός τεμπέλης.

·      Ο αδελφός μου, κάθε φορά που του δίνεται η ευκαιρία, βγαίνει μακρινούς περιπάτους σε ερημικές ακρογιαλιές.

·      Το μάθημα που αρέσει στον αδελφό μου είναι η Φυσική (ιδιαίτερα η Φυτολογία και η Ζωολογία).

·      Σίγουρα ο αδελφός μου θα γίνει μια μέρα ένας πολύ καλός γεωπόνος.

·      Ο αδελφός μου διαβάζει πάντοτε βιβλία για φυτά, ζώα, ορειβασία και κατασκηνώσεις.

________________________________________________________

____________________________________________________________

Δ)Ανάπτυξε τη θεματική πρόταση με ειδικές λεπτομέρειες.( που να εξηγούν, να πληροφορούν, να περιγράφουν τις λέξεις κλειδιά.) Υπογράμμισε τις λέξεις που πρέπει να αναπτύξεις.

     

         Μάζευα με μεγάλη προσοχή κάθε τι, που μου έκανε εντύπωση.------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

         Το αγόρι ήταν πραγματικά βρόμικο.-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------     

    

  Ο Δάσκαλος μας έβαζε στη γραμμή κάθε Σάββατο , μας ανέβαζε στο κάστρο και μας μιλούσε για μύρια πράγματα .----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

____________________________________________________________

ΠΗΓΗ: polinatetteri.wikispaces.com.