ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΙ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΙ  -   ΑΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ - ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Απολιτικοποίηση

Ορισμός:
«απολιτικοποίηση» είναι η αδιαφορία για τα κοινά, η απάθεια σχετικά με τα πολιτικά ζητήματα.

Στάσεις των νέων έναντι στην πολιτική:
 αδιάφοροι για τα κοινά, απαθείς, αμέτοχοι,

 σωστά πολιτικοποιημένοι, υπεύθυνοι πολίτες,

 έντονα κομματικοποιημένοι, εγκλωβισμένοι σ' ένα κόμμα, δεν ακούνε τον αντίλογο. Πρόκειται για όργανα κομματικής δραστηριότητας.


Αίτια:
 ιδεολογική σύγχυση, αμφισβήτηση των κομμάτων, αδράνεια των πολιτών για τα κοινά,

το κλίμα της εποχής (ανηθικότητα, ωφελιμισμός, ατομικό συμφέρον).

Ο πολίτης πλέον είναι εγωκεντρικός, υπερκαταναλωτικός, αδιάφορος για τα κοινά, τα πολιτικά γεγονότα δεν προσφέρονται για πολιτική ευαισθητοποίηση των νέων, οι νέοι υποστηρίζουν ότι αδιαφορούν για την πολιτική, γιατί κι η πολιτική δε μεριμνά γι' αυτούς,  η τάση γι' αμφισβήτηση της εξουσίας, η μόδα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής,

 μερικοί πνευματικοί ηγέτες προπαγανδίζουν μέσα απ' τα έργα τους την απολιτικοποίηση.


Αρνητικές συνέπειες:

 αυθαιρεσίες της εξουσίας,

 αδρανοποιούνται οι πολιτικές διαδικασίες π.χ η μη συμμετοχή στις εκλογές,

 δε συνειδητοποιούν οι πολίτες τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου και τις κοινές επιδιώξεις,

  φανατισμός, βία, εγκληματικότητα απ' τους έντονα κομματικοποιημένους, εκτόνωση,

 αποξένωση των νέων,

 δεν προτείνουν οι πολίτες αλλαγές που θα προωθήσουν τα γενικά συμφέροντα,

 ο λαός περιφρονεί την πολιτική και τους εκπροσώπους της,

 οι άνθρωποι γίνονται ουδέτεροι, ηττοπαθείς, παθητικοί, απροβλημάτιστοι, ψευτοαμφισβητίες, συντηρητικοί, αδιάφοροι.


Τρόποι αντιμετώπισης:

 σωστή πολιτική καθοδήγηση των νέων απ' την πολιτεία, κινητοποίηση των πολιτικών οργανώσεων για την καταπολέμηση του φαινομένου,

 η νεολαία οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι η ενασχόληση με την πολιτική θα τη βοηθήσει περισσότερο (θα προσφέρει προβληματισμό κι ευαισθητοποίηση),

 ο πολιτικοποιημένος νέος θα γίνει ιδανικός πολίτης, γιατί θα υπακούει νόμιμα στους νόμους και θα συμμετέχει στη σύνταξή τους.


Πολιτικοποίηση

Ορισμός:
«πολιτικοποίηση» είναι η προαιρετική συμμετοχή του πολίτη στα πολιτικά θέματα, ώστε να μπορεί να συνεργάζεται με τους συμπολίτες του και ν' αποφασίζει μ' αυτούς για την επίλυση των πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων.

Αίτια:

 η διεκδίκηση δικαιωμάτων, η επιθυμία του ατόμου να είναι ενεργό μέλος της κοινωνίας, να συμμετέχει και να προσφέρει στο σύνολο,

 η πολιτικοποίηση είναι αποτέλεσμα του δημοκρατικού πολιτεύματος,

 η άσκηση κριτικής στους πολιτικούς,

 ο φόβος ενός πυρηνικού πολέμου ωθεί τον άνθρωπο να λύσει τα προβλήματά του μέσω της πολιτικοποίησης.

Θετικές συνέπειες:

 οι πολίτες συμμετέχουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων της κοινωνίας,

 ασχολούνται με την πολιτική, για να μη θεωρούνται άχρηστοι,

 πιέζουν την κυβέρνηση για θεσμικές αλλαγές, για ίσες ευκαιρίες σπουδών, για δικαιοσύνη,

 αγωνίζονται για την επίλυση παγκοσμίων προβλημάτων π.χ εξοπλισμοί,

 δεν παρασύρονται εύκολα από ψεύτικες υποσχέσεις λαοπλάνων,

 αμφισβητούν τις δομές της κοινωνίας και τους θεσμούς π.χ διαμαρτύρονται για την αναξιοκρατία,

 ενημερώνονται για τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της εποχής, δραστηριοποιούνται για την επίλυσή τους,

 αποβάλλουν το πνεύμα της μισαλλοδοξίας και διαπλάθουν τη
δημοκρατική συνείδηση.


Αρνητικές συνέπειες:

 εκδηλώνονται ακρότητες, αντιδικίες και φανατισμοί,

 υπάρχει σ' όλες τις ενέργειές τους κρυμμένη μια πολιτική ή κομματική σκοπιμότητα,

 αδιαφορούν για τα γενικά προβλήματα, αλλά προωθούν τις θέσεις του κόμματος στο οποίο εντάσσονται.


Επίλογος

«Οι νέοι είναι η καινούρια μαγιά που έρχεται να ανανεώσει τη ζύμη του λαού»
Η αληθινή πολιτικοποίηση γεννά το ενδιαφέρον και την ευθύνη για την επίλυση πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων. Οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να πολιτικοποιήσουν σωστά τους σημερινούς νέους. Με την ενεργή και γόνιμη συμμετοχή των νέων στα πολιτικά δρώμενα, η κοινωνία προοδεύει, οι δομές αλλάζουν και τα κράτη ανθίζουν στους περισσότερους τομείς.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΙ

Προσδιορισμός της έννοιας πολιτική

Ο όρος πολιτική προκύπτει από τον αρχαιοελληνικό όρο «πόλις» που

σήμαινε το χώρο της οικονομικής, της κοινωνικής και της στρατιωτικής

αυτάρκειας μιας πολιτικά συγκροτημένης ομάδας ατόμων. Μέσα στο χώρο

της πόλεως, το άτομο, ο πολίτης, είχε τη δυνατότητα να βιώσει με πληρότητα

τα όσα συνιστούσαν την ιδιότητά του μέσω της παιδείας και της συμμετοχής

του στα κοινά.

Σήμερα, ο όρος πολιτική δηλώνει τη συγκεκριμένη στάση και τις επιλογές

μιας κοινωνίας όπως αυτές προσδιορίζονται από τη μορφή του πολιτεύματος

και ασκούνται από την ομάδα που αναλαμβάνει το ρόλο της πολιτικής

εξουσίας. Ωστόσο, η άσκηση της πολιτικής επηρεάζεται από τις πιέσεις που

ασκούνται τόσο στο εσωτερικό της κοινωνίας (κόμματα, συνδικάτα

εργαζομένων, ομάδες οικονομικών συμφερόντων κλπ) όσο και από πιέσεις

που ασκούνται από εξωτερικούς παράγοντες (πολιτικές και στρατιωτικές

συμμαχίες, οικονομικές σχέσεις κλπ).

Οι νέοι απέχουν από την πολιτική

α. Ενδείξεις

αδιαφορούν για την πολιτική κατάσταση της χώρας τους

είναι απρόθυμοι να αφιερώσουν χρόνο, προκειμένου να πληροφορηθούν και να μάθουν

αγνοούν τους όρους με τους οποίους διεξάγεται η πολιτική

απέχουν από εκλογικές διαδικασίες

πιστεύουν ότι στην πολιτική επικρατεί ασυδοσία και ότι αυτοί που την ασκούν υπηρετούν κομματικά συμφέροντα και αποβλέπουν στο προσωπικό όφελος

β. Αίτια

ο αυταρχισμός των κομμάτων:  τα κόμματα με τη συμπεριφορά τους πείθουν ότι φροντίζουν μόνο για το δικό τους συμφέρον (αύξηση εκλογικού ποσοστού)

στα ίδια τα κόμματα υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας (υπερισχύει η φωνή ορισμένων, οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην των κομματικών οργάνων)

το αντιπροσωπευτικό σύστημα:  η πολιτική δημοκρατία σήμερα μοιραία έχει προσαρμοστεί στις συνθήκες που καθορίζονται από τη μεγάλη εδαφική έκταση και το πληθυσμιακό μέγεθος των χωρών, γεγονός που απομακρύνει συναισθηματικά τον πολίτη από αυτήν

η αμεσότητα έχει χαθεί και επιπλέον ο τύπος που -υποτίθεται- λειτουργεί σαν γέφυρα ανάμεσα στους πολίτες και την πολιτική, περισσότερο αποπροσανατολίζει παρά κατευθύνει και παιδαγωγεί

η περιρρέουσα ηθική και κοινωνική ατμόσφαιρα: η κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής -οι υλικές απολαύσεις, ο εύκολος πλουτισμός, η αποδυνάμωση της ηθικής αντίστασης απέναντι στις προκλήσεις- υπονομεύουν κάθε διάθεση για σοβαρή ενασχόληση με τα κοινά

συχνά αποκαλύπτεται ότι εκπρόσωποι του λαού, αλλά και κόμματα εμπλέκονται σε επιλήψιμες για την ιδιότητα και το κύρος τους υποθέσεις κι αυτό προκαλεί την απέχθεια των νέων

τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι: το πρόβλημα των σπουδών, η πτώση του ποιοτικού επιπέδου των πανεπιστημίων, ο κορεσμός των επαγγελμάτων, η ανεργία στις τάξεις των νέων επιστημόνων, η ανισότητα στις ευκαιρίες -εφόσον σε τέτοιες κρίσιμες καταστάσεις ανθούν τα μέσα- προκαλούν στους νέους το φαινόμενο της εσωστρέφειας

 Αποτελέσματα:

η αδιαφορία των νέων για την πολιτική επιβραδύνει την πολιτικοποίηση τους, επομένως και την οργανική ένταξή τους στην κοινωνία

μια μεγάλη ομάδα νέων μεταβάλλεται σε απαθείς παρατηρητές των πολιτικών δρωμένων, γεγονός που λειτουργεί υπονομευτικά για το μέλλον της δημοκρατίας

η αδιαφορία μοιραία γεννά τον ιδεολογικό αντίποδα του ακραίου φανατισμού, που εκδηλώνεται με πράξεις και ενέργειες οι οποίες προκαλούν την αντίδραση των κατασταλτικών μηχανισμών του.

Η αποπολιτικοποίηση, μείζον πρόβλημα των δυτικών κοινωνιών.

Μια διαδικασία που χαρακτηρίζει σε αυξανόμενο βαθμό τις δυτικές κοινωνίες έχει εμφανιστεί και στην Ελλάδα με τάχιστο ρυθμό ανάπτυξης την τελευταία δεκαετία. Συνίσταται στην προϊούσα αποπολιτικοποίηση σημαντικών κοινωνικών κατηγοριών, όπως οι νέοι, οι νοικοκυρές, οι αναλφάβητοι, οι άνεργοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και τμήματα του πληθυσμού που αισθάνονται ότι η παραδοσιακή δομή του πολιτικού συστήματος (πολιτικά κόμματα, κοινοβουλευτική δραστηριότητα, κυβερνητικές στοχεύσεις, πολιτικές ελίτ) δεν τους αφορά, είτε γιατί βιώνουν ένα συστημικό αποκλεισμό είτε γιατί πιστεύουν ότι οι ασχολίες τους, τα ενδιαφέροντά τους, οι επιδιώξεις τους δεν εντάσσονται στο «βασίλειο της πολιτικής», και - ως εκ τούτου δεν έχουν να προσβλέπουν τίποτα από αυτό. Πρακτικά, η αποχή από την πολιτική εμφαίνεται από τον διογκωνόμενο αριθμό των δύο και πλέον εκατομμυρίων πολιτών που δεν κάνουν καν τον κόπο να ψηφίσουν στην εκάστοτε εκλογική διαδικασία, που αποτελεί το ύψιστο πολιτικό γεγονός σε κάθε πολίτευμα αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Η αποπολιτικοποίηση δεν αφορά μόνο όσους/ες δεν ψηφίζουν. Χαρακτηρίζει επίσης έναν μεγάλο αριθμό πολιτών που επιλέγουν πολιτικά κόμματα και πολιτικούς στη βάση μη-πολιτικών ή απολιτικών κριτηρίων επιλογής. Όταν στη συνείδηση του ψηφοφόρου προεξάρχουν κριτήρια επιλογής όπως η «εξωτερική εμφάνιση», το «οικογενειακό όνομα», η «συγγενική σχέση», η «τοπικιστική καταγωγή», η έλξη που ασκούν οι «προσωπικές συνήθειες (χόμπι, οικογενειακή κατάσταση, στιλ συμπεριφοράς) του ιδιωτικού βίου» των υποψηφίων, τότε η πολιτική προαίρεση υποβιβάζεται και εξομοιώνεται με την ανεύθυνη θέση των όποιων τηλεθεατών επιδοκιμάζουν ή αποδοκιμάζουν τις παρελαύνουσες «καλλονές» στα διάφορα τηλεοπτικά καλλιστεία. […]

Το πρόβλημα της μη συμμετοχής των πολιτών στις θεσμοθετημένες πολιτικές διαδικασίες αντιπροσώπευσης βάλλει ενάντια στον κανονιστικό πυρήνα του ίδιου του δημοκρατικού πολιτεύματος, αφού σύμφωνα με τον «πατέρα του φιλελευθερισμού», John Locke, άνευ της έμπρακτης ισχύος της αρχής της πλειοψηφίας που συσσωματώνει τις επιμέρους πολιτικές βουλήσεις της ολότητας των πολιτών, ένα δημοκρατικό πολίτευμα μεταπίπτει σε ολιγαρχία, ή σε αναρχία, όπου βασιλεύουν οι ιδιοτελείς επιδιώξεις των κοινωνικά ισχυρών. Για την πολιτική εξουσία στην Ελλάδα, η αποπολιτικοποίηση δεν γίνεται αντιληπτή ως πρόβλημα, καθώς οι μη ψηφίσαντες δεν επηρεάζουν το μέγεθος των επίσημα καταμετρημένων ψήφων και άρα αντιμετωπίζονται ως εάν να ήσαν ανύπαρκτοι και διαβιούντες σε άλλη κοινωνία.

Οι κοινωνικές αιτίες που οδηγούν στην αποπολιτικοποίηοη είναι πολλές. Κύριες μεταξύ αυτών είναι το επίπεδο ιστορικής ωρίμανσης της πολιτικής κουλτούρας, η ένταση της πολιτικής διαπαιδαγώγησης στη σημασία της πολιτικής για τη ζωή των πολιτών, ο βαθμός ανεξαρτησίας της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων του πολιτικού συστήματος από την επικυριαρχία της οικονομικής ισχύος και των απαιτήσεων της οικονομίας της αγοράς, η ύπαρξη και αποτελεσματική λειτουργία θεσμών ελέγχου και λογοδοσίας των πολιτικών αποφάσεων προς και από τους πολίτες, η διάρθρωση της δημόσιας σφαίρας ώστε να επιτρέπει την πολυφωνική έκφραση των ποικίλων κοινωνικοπολιτικών συλλογικοτήτων, καθώς και η ανάπτυξη κοινωνικοπολιτισμικών αντιλήψεων που επιτρέπουν στους πολίτες να δεσμεύονται στην προώθηση του κοινού καλού της κοινωνίας, ακόμα και όταν αυτό αντιστρατεύεται τα ιδιαίτερα ατομικά συμφέροντά τους.

Όμως δεσπόζουσα θέση στο πάνθεον των αιτίων κατέχει η εξάπλωση και εμβάθυνση του τηλεοπτικού θεσμού στη χώρα μας.

Η απορύθμιση του επικοινωνιακού πεδίου τη δεκαετία του '90 στην Ελλάδα οδήγησε στην άνευ μέτρου πολιτισμική κυριαρχία της τηλεόρασης, και δη της ιδιωτικής, που ελέγχει άνω του 85% της συνολικής εθνικής τηλεθέασης. Η ραγδαία εξάπλωση της «ιδιωτικής τηλεόρασης» ως το κυρίαρχο μέσο δημόσιας/μαζικής επικοινωνίας στηρίχθηκε στην παντελή απουσία από την ελληνική κοινωνία ενός φθηνού και ανέξοδου μέσου παροχής οικογενειακής ψυχαγωγίας. Η πολιτισμικά στερημένη μέση ελληνική οικογένεια (και κυρίως τα λαϊκά στρώματα και ευρείες/μερίδες της μικροαστικής τάξης) «θαμπώθηκε» από την πανδαισία των συμβολικών κόσμων που παρελαύνουν εμπρός της με ένα απλό πάτημα του κουμπιού.[…]

(Κείμενο από το διαδίκτυο) 

Η απολιτικοποίηση των νέων

 Γράφει ο Χρήστος Χολέβας, χειρουργός οδοντίατρος, υποψήφιος διδάκτορας Ιατρικής ΑΠΘ 

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται ως α-πολιτική. Φαινόμενό της είναι η αποχή των πολιτών από τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα καθώς και η εκλογή στα κοινά ανθρώπων που είναι γνωστοί για τις καλλιτεχνικές, αθλητικές, τηλεοπτικές τους ενασχολήσεις και όχι για τις πολιτικές τους απόψεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μεγάλη αποχή των πολιτών και κυρίως των νέων από τις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές. Το ποσοστό αυτό έφτασε στο 54% και είναι μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά.

Αυτό είναι ένα γεγονός που πρέπει να προβληματίσει όλους, μα περισσότερο τους πολιτικούς και όσους ασχολούνται με την πολιτική. Η νεολαία είναι αυτή που έχει τη δύναμη και τα προσόντα να επέμβει δυναμικά στην εξέλιξη της κοινωνίας, ωστόσο έχει αποστασιοποιηθεί από όλα αυτά. 

Τι οδήγησε τους νέους να υιοθετήσουν μια τέτοια στάση;

• Το κλίμα της εποχής στο οποίο κυριαρχούν η αδικία, η ανισότητα, η αναξιοκρατία, η ανηθικότητα, η υποκρισία των πολιτικών και η ασυνέπεια των ενηλίκων.
• Οι ρυθμοί των σύγχρονων υπερκαταναλωτικών κοινωνιών που είναι τόσο γρήγοροι και δεν επιτρέπουν σε κανέναν να σκεφτεί κάτι άλλο πέρα από τα προσωπικά του προβλήματα.
• Η αδιαφορία της πολιτικής για τους νέους. Οι πολιτικοί είτε έχουν ξεχάσει τους λόγους εκλογής τους είτε έχουν απορροφηθεί τόσο πολύ από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, ώστε δεν αντιλαμβάνονται ότι η νεολαία χρειάζεται μέριμνα για να καταφέρει να εξελιχθεί.
• Οι προσταγές της “μόδας”. Οι νέοι συνηθίζουν να ακολουθούν τη μάζα χωρίς να έχουν επίγνωση των ενεργειών τους.
• Η ιδεολογική σύγχυση που επικρατεί στις κοινωνίες. Δεν υπάρχει ξεκάθαρος ιδεολογικός προσανατολισμός των κομμάτων καθώς πολλά από αυτά αντιμετωπίζουν το θέμα της επιβίωσης και αναζητούν καινούργιους ψηφοφόρους.

Όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, αποτελούν λόγους που οδηγούν τη νεολαία σε α-πολιτική συμπεριφορά. Επειδή, όμως, αυτό είναι ένα σοβαρό ζήτημα, θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση του.

Πρώτα από όλα, για να είναι ενεργή η παρουσία των νέων στην πολιτική ζωή, θα πρέπει να αντιληφθούν την ύπαρξη ηθικής και αξιών. Θα πρέπει να βιώσουν ένα κράτος δικαίου, το οποίο θα τους προσφέρει ασφάλεια και θα τους αντιμετωπίζει με ισοτιμία. Θα πρέπει να αισθανθούν πως οι ίδιοι συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων και δεν περιορίζονται στην άκριτη εφαρμογή τους.

Τα ίδια τα κόμματα θα πρέπει να εκσυγχρονιστούν και να συμβαδίσουν με τις εξελίξεις της εποχής. Παράλληλα με τις διαχρονικές αξίες που υπηρετούν, να παρουσιάσουν μια εκσυγχρονισμένη εικόνα και γλώσσα, ώστε να αποδείξουν στους νέους ότι τους κατανοούν και έχουν τη δύναμη να πορευθούν πλάι τους και να τους στηρίξουν. Σ’ αυτό σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι πολιτικές νεολαίες με πιο ουσιαστική και εποικοδομητική εργασία.

Φυσικά, και οι ίδιοι οι νέοι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι η αδιαφορία και η μη συμμετοχή τους στα πολιτικά δρώμενα ζημιώνει κατά κύριο λόγο τους εαυτούς τους. Θα πρέπει να στοχεύουν στην πολιτική συμμετοχή. Γιατί οι νέοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη συναίσθηση των κοινωνικών προβλημάτων, καθώς πολλά από αυτά απασχολούν ιδιαίτερα τους ίδιους, όπως η παιδεία, η ανεργία, η εγκληματικότητα. Ακόμη, πολλά θέματα έχουν τη δυνατότητα να τα διαχειριστούν με μεγαλύτερη αντίληψη και ταχύτητα, όπως θέματα που σχετίζονται με την τεχνολογία. Η νέα γενιά οφείλει να εκφράσει την άποψή της χωρίς φόβο.

Για να επιτευχθεί όμως αυτό χρειάζεται να υπάρξει υγιής πολιτική διαπαιδαγώγηση από όλους τους φορείς αγωγής. Πρωταρχικό ρόλο παίζει, βέβαια, η οικογένεια, η οποία οφείλει να προωθήσει τον διάλογο, τον σεβασμό, την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και να αποτελέσει παράδειγμα δημοκρατικότητας για τους νέους. Στη συνέχεια, το σχολείο θα πρέπει να συμβάλει στη μετάγγιση ηθικών αξιών, στην ενίσχυση της αυτενέργειας και στην ανάληψη πρωτοβουλιών ώστε να αναβαθμιστεί ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων και αργότερα η αυτονομία των φοιτητικών κινημάτων.

Στη σωστή πολιτική διαπαιδαγώγηση των νέων μπορούν να συμβάλουν φυσικά και τα ΜΜΕ και οι πνευματικοί άνθρωποι. Τα ΜΜΕ χρησιμοποιώντας ορθά τη δύναμη που διαθέτουν, προβάλλοντας το ήθος, την αξιοπρέπεια, την πολυφωνία και την αποκάλυψη της αλήθειας. Οι πνευματικοί άνθρωποι, δίνοντας το παράδειγμα αλλά και χρησιμοποιώντας το κύρος τους, να αφυπνίσουν τις συνειδήσεις και να τονώσουν την ατομική και κοινωνική ευθύνη των νέων.

Η σωστή πολιτικοποίηση των νέων θα οδηγήσει στο ενδιαφέρον και την ευθύνη για την επίλυση πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων. Γι’ αυτό όλοι οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να τους πολιτικοποιήσουν ορθά. Βέβαια, από τη στιγμή που όλο το κοινωνικό σύστημα περιφρονεί τη γνήσια πολιτικοποίηση, θα είναι θαύμα οι νέοι να ασχοληθούν σοβαρά με την πολιτική. Ωστόσο, δεν είναι ακατόρθωτο. Η ενεργή και γόνιμη συμμετοχή των νέων στη πολιτική θα οδηγήσει και σε κοινωνική πρόοδο.

 Αίτια αποστασιοποίησης πολιτών από τα κοινά.

Ο άνθρωπος φύσει κοινωνικό και πολιτικό ον, δραστηριοποιείται και δημιουργεί μέσα σε μικρότερα ή μεγαλύτερα κοινωνικά σύνολα. Αγωνίζεται αδιάλειπτα για να βελτιώσει τους όρους της ατομικής και κοινωνικής ζωής, δίνοντας προτεραιότητα στη συμμετοχή του στα κοινά, συμμετοχή που δε συνιστά μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση προκειμένου να οδηγηθεί στην αυτοπραγμάτωση και τη συλλογική πρόοδο.

Στις δυτικές, ωστόσο, κοινωνίες ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της πολιτικής είναι η περιορισμένη συμμετοχή των πολιτών και η αίσθηση της αποξένωσής τους από την πολιτική εξουσία. Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι φωνές που εκφράζουν ανησυχία, ακόμη και αγωνία για την απαξίωση και αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών θεσμών. Η δημοκρατία υπολειτουργεί, υπονομεύεται και ο κίνδυνος χειραγώγησης είναι πλέον ορατός.

Αίτια αποστασιοποίησης πολιτών από τα κοινά.

- Το οικογενειακό περιβάλλον που προβάλλει πρότυπα που ευνοούν τον ατομικισμό και την αδιαφορία για τα κοινά.

- Το εκπαιδευτικό σύστημα που δεν ενημερώνει τους νέους για τις κοινωνικο – οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις και αδιαφορεί για τη διαμόρφωση υγιούς πολιτικής συνείδησης.

- Η δυσλειτουργία του πολιτικού συστήματος που επιφέρει τη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στην πολιτική τάξη, στα κόμματα και στους πολιτικούς θεσμούς.

- Τα φαινόμενα διαφθοράς ή αναξιοπιστίας της δημόσιας διοίκησης, της δικαιοσύνης και της πολιτικής τάξης.

- Η αναξιοκρατία, η δημαγωγία, η υποσχεσιολογία και η διαιώνιση των κοινωνικών προβλημάτων.

- Η αναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού να εγγυηθεί στοιχειώδη αγαθά.

- Η απουσία κράτους πρόνοιας και αλληλεγγύης.

- Η αδυναμία των πολιτικών κομμάτων να προτείνουν αξιόπιστες λύσεις και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.

- Η σύγχυση περί των πολιτικών και ιδεολογικών διαχωριστικών γραμμών μεταξύ των κομμάτων καθώς έχουν κυριαρχήσει οι ανούσιες αντιπαραθέσεις.

- Η αίσθηση του πολίτη πως όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από απρόσιτα κέντρα εξουσίας.

- Η στάση των Μ.Μ.Ε που, έχοντας μετατραπεί σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, προσφέρουν «φιλτραρισμένες» πληροφορίες και προτιμούν τον εύκολο εντυπωσιασμό.

- Η ανισομερής ανάπτυξη του πολιτισμού που οδήγησε σταδιακά στην κρίση των ηθικών αξιών και την έλλειψη ιδανικών.

- Το υλιστικό και καταναλωτικό πλαίσιο ζωής, η θεοποίηση του κέρδους, η αναγωγή, του ανθρώπου από σκοπό σε μέσο.

Είναι, λοιπόν, λογικό οι πολίτες να αισθάνονται ανασφαλείς, απογοητευμένοι και να αμβλύνεται η πολιτική τους συνείδηση. Αδυνατούν να ασκήσουν έλεγχο στην εξουσία, καθίστανται θύματα προπαγάνδας και δημαγωγίας κάθε επιτηδείου. Οι  

πολιτικοί θεσμοί διαβρώνονται, η δημοκρατία φαλκιδεύεται, ο ενεργός πολίτης μετατρέπεται σε ενεργούμενο.

Η κρίση του πολιτικού συστήματος μπορεί να ξεπεραστεί, αν, τόσο η κοινωνία των πολιτών όσο και η πολιτική τάξη, συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του προβλήματος. Όλοι οφείλουν να παραδεχτούν ότι οι πολιτικοί θεσμοί τείνουν να μετατραπούν σε ένα «πουκάμισο αδειανό» και πως έφτασε τελικά η ώρα για ουσιαστικό διάλογο.

ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Εκτός πολιτικής, σε άλλη «πίστα»

Ανάμεσα στα συγκεχυμένα, αντιφατικά και ομολογουμένως δυσοίωνα, που ήρθαν στην επιφάνεια με την ελληνική κρίση, υπάρχει και κάτι αισιόδοξο: είναι πρόσωπα νέων παιδιών, γύρω στα 20 και νεότερων, που διοχετεύουν δημιουργικά και παραγωγικά, ενέργεια, φαντασία και γνώσεις. Βραβεύσεις και διακρίσεις σε διαγωνισμούς (πολλοί εξ αυτών και διεθνείς), επινοητικότητα και αξιοποίηση των συγκυριών. Πρόσφατα, τρεις μαθητές λυκείου συνέθεσαν μια 3D διαδικτυακή περιήγηση στο Μνημείο της Αμφίπολης, με πληροφορίες και φωτογραφίες που αντλούν από το υπουργείο Πολιτισμού. Προχθές, διαβάσαμε για «δεκαέξι μαθητές γυμνασίων και λυκείων της Θεσσαλονίκης που με οδηγό την αγάπη τους για τη Φυσική, τα Μαθηματικά, την Πληροφορική και την έρευνα, κατάφεραν σε διάστημα δύο ημερών και 12 εργαστηριακών ωρών να κατασκευάσουν ο καθένας το δικό του ρομπότ». Και δεν είναι τα μόνα παραδείγματα. Νέα παιδιά διαπρέπουν στα μαθηματικά, στη μουσική, στον αθλητισμό, σε τομείς διαφορετικούς, ορισμένοι από τους οποίους δεν υπήρχαν καν στο λεξιλόγιό μας πριν από λίγα χρόνια (όπως ο 19χρονος από τη Θεσσαλονίκη που ανακηρύχθηκε ο καλύτερος αθλητής παρκούρ στον κόσμο στον τελικό του 4ου Red Bull Art of Motion της Σαντορίνης).

Οι δεξιότητες από τη γενιά αυτή δεν λείπουν, η «πίστα» άσκησης, όμως, αυτών των δεξιοτήτων έχει αλλάξει· τροποποιείται ανάλογα με τις κατευθύνσεις της εποχής και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Οι διαδρομές που ακολουθούν οι σημερινοί 20άρηδες είναι διαφορετικές από εκείνες των γονιών τους, η κοινωνία στην οποία εντάσσονται αναζητεί μέσα στην υπερπροσφορά την πρωτοτυπία, τη συνδυαστική ικανότητα, την ευελιξία. Ο υπό διαμόρφωση κόσμος είναι, ναι, απειλητικός, ζοφερός, αλλά έχει και φωτεινές πλευρές που διαφέρουν από την πολιτική αισιοδοξία των δεκαετιών του ’80 και του ’90. Η πολιτική επηρεάζει τις ζωές τους και σε ποιο βαθμό; Και αν ό,τι περιγράφουμε θεωρείται αριστεία και διάκριση, πόσο η εν Ελλάδι πολιτική στηρίζει παρόμοιες έννοιες και δεν τις καταβαραθρώνει;

Η συζήτηση γύρω από την, επιθετική συχνά, αδιαφορία των νέων για την πολιτική είναι διαρκής. Αλλά, αν κάποιος αντιμετωπίσει την πραγματικότητα με τους όρους που εμφανίζεται και όχι με την εμπλοκή του φαντασιακού, θα βρει ικανοποιητικές απαντήσεις. Παράδειγμα, το τελευταίο τριήμερο στη Βουλή που κατέληξε, προχθές το βράδυ, στην ψήφο εμπιστοσύνης. Πόσοι 20άρηδες θα έβρισκαν ενδιαφέρουσα τη συζήτηση; Πόσους θα αφορούσαν οι ομιλίες των βουλευτών, πόσοι θα ένιωθαν μέρος αυτής της κοινωνίας του Κοινοβουλίου και όχι ένα κομμάτι ξένο, αποκομμένο από τις συνθήκες, τη συγκυρία, την εποχή; Πόσο το σημερινό ελληνικό Κοινοβούλιο κατοικείται από το «πνεύμα των καιρών», αυτό που κάθε γενιά αποκαλεί «εποχή μας»;

Στο εξαιρετικό βιβλίο του Ραφαέλε Σιμόνε «Το μειλίχιο τέρας - Γιατί η Δύση δεν πηγαίνει προς τα αριστερά» (που κυκλοφόρησε πριν από τρία χρόνια από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Μιχάλη Μητσού), υπάρχει ένα κεφάλαιο με το ερώτημα: «Πού πήγαν οι νέοι;». Αντιγράφουμε:

«Οι λόγοι για τους οποίους οι νέες γενιές έχουν απομακρυνθεί από τη σφαίρα της πολιτικής είναι πολλοί και ιδιαίτεροι. Αν αναρωτηθούμε ποιες είναι οι κυριότερες μορφές πολιτικής ζωής που ακολουθούν οι νέοι, θα βρούμε, στην πλευρά που αποκαλούμε (με ανακριβή τρόπο) “Αριστερά”, τους εκπροσώπους του no global και άλλων μορφών ριζοσπαστισμού, συχνά ακραίων και γραφικών· στην άλλη πλευρά, τη Δεξιά, θα συναντήσουμε συνιστώσες παραφασιστικών και ακροδεξιών ομάδων και οργανώσεων. Για όλους αυτούς, η πολιτική δεν φαίνεται να είναι μια συγκροτημένη δραστηριότητα, μια αναζήτηση λύσεων μέσα από τη μελέτη των προβλημάτων και τον πολιτικό λόγο, αλλά μια γενική διάθεση να “κάνουν πράγματα”, να αναλάβουν δράση, ακόμη και να τσακωθούν, να “δείξουν στους άλλους”, να “τους δώσουν ένα μάθημα”. Τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά, η πολιτική δείχνει έτσι να ταυτίζεται όχι με την πολιτιστική επεξεργασία, αλλά με τη “συμπεριφορά”. Η αναπαραγωγή αυτών των συμπεριφορών από τα μέσα ενημέρωσης διογκώνει τούτη την τάση: από τους skinheads μέχρι τα black blocks, οι κατηγορίες των νεαρών εξτρεμιστών εξαπλώνονται διαρκώς, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στα μέσα ενημέρωσης να δημιουργούν παγκόσμιες διασημότητες σε ελάχιστο χρόνο. Κοινά σημεία όλων αυτών των ομάδων είναι η δυσπιστία στις μεθόδους δημόσιας συζήτησης και στα αντιπροσωπευτικά συστήματα, καθώς και η λατρεία της άμεσης δράσης».

Λέει κι άλλα ο Ρ. Σιμόνε, για την κατάρρευση του κύρους των κομμάτων, για την υποκατάσταση των γέρων ως «χρήσιμου φορέα γνώσεων και εμπειριών» από την έκρηξη της τεχνολογίας, για τη ριζική ρήξη και όχι για τη φυσιολογική αντιπαράθεση και σύγκρουση ανάμεσα στις γενιές.

Οι νέοι σήμερα δεν αποτελούν μια ηλικιακή κατηγορία αλλά μια ιδιαίτερη κοινωνική τάξη (η κρίση, ενδεχομένως, να όξυνε τα χαρακτηριστικά), που δεν συναντάται με τις άλλες και ίσως να αντιτίθεται σε αυτές.

Γι’ αυτό μπορεί να είναι «μοιραίο» το διαζύγιο με την πολιτική με τους όρους και το περιεχόμενο τουλάχιστον που προσδίδουν στη λέξη όσοι την ασκούν, όσοι συμμετέχουν σε αυτήν, ενεργά ή «διαπιστωτικά», είτε είναι, απλώς, ψηφοφόροι.

Η ψηφιακή εποχή καλλιεργεί δυσπιστία, όμως προσφέρει και δυνατότητες, πολλαπλασιάζει τα λάθη αλλά και τις ευκαιρίες. Και το Κοινοβούλιο; Παρόλο που παίρνει αποφάσεις που επηρεάζουν, καθοριστικά, τη ζωή και την καθημερινότητα των νέων, παραμένει εξαιρετικά αδιάφορο για μια γενιά ανθρώπων που βρίσκεται, οριστικά, σε άλλη «πίστα».

Σχετικό άρθρο: https://www.kathimerini.gr/1037946/opinion/epikairothta/politikh/to-miso-mellon-valtwmeno-sto-paron